Als een dirigent die de beweging kan voorzien

De kinetische kunstwerken van Jean Tinguely (1925-1991) maken gebruik van een extra dimensie. Ze bestaan niet alleen in de breedte, de hoogte en de diepte. De kunstenaar heeft er beweging aan toegevoegd. Het is net die beweging die grotendeels ontbreekt in de tentoonstelling Machinespektakel, nog tot 5 maart 2017 te zien in het Stedelijk Museum van Amsterdam. Oh ja, de werken konden nog wel bewegen, maar ze mochten het niet meer allemaal, althans, niet meer voortdurend, zoals vroeger.

Het beste boek dat ik in 2016 heb gelezen

Het beste boek dat ik in 2016 las, was gemaakt van papier, maar er bestond ook een digitale versie van. Ik draaide de bladzijden tijdens het lezen bijna ademloos om. Of ik drukte op de pijltjestoets: naar rechts, naar rechts, volgende bladzijde, ik wil weten hoe dit verder gaat.

Vijf niet-verstuurde fragmenten

1. Crackers, pindakaas en oploskoffie. Meer heb ik niet in huis. Toch weiger ik naar de supermarkt te gaan. Daar zijn namelijk mensen, en ik heb vandaag geen zin in mensen. Hoe lang ga ik deze starre houding volhouden? Tot de crackers op zijn? Of eet ik dan desnoods pindakaas, zo uit de pot? Zonder koffie kan ik, denk ik, een halve dag. Daarna word ik krankzinnig. Ik luister naar muziek van Claude Débussy. Waarom? Omdat iemand me een links stuurde die me naar YouTube leidde, en die link bevatte muziek van Débussy. De Bussie, zei een jongen in mijn klas vroeger altijd. Dat vond hij dan humor.

Het grote Ja of het grote Nee – Kavafis en Dante

Het komt altijd via allerlei omwegen tot me. Op de Facebookpagina van Hanta stond plotseling een link naar een interview met Connie Palmen (hier terug te zien). De schrijfster las een (erg mooi) gedicht van K.P. Kavafis voor, vanaf minuut tien zo ongeveer. De titel van dat gedicht (‘Che fece…Il gran rifiuto’) verwees naar Dante’s Goddelijke Komedie. Via via kwam ik op de prozavertaling van Hein Boeken (op DBNL te lezen). Palmen, Kafavis en Dante, binnen een paar minuten, via een link op die vermaledijde social media.

Peppelenbos, Giphart en Cloostermans (en over Verhulst); over good reads

In een mooi interview dat Indruk had met Mark Cloostermans, zegt hij onder meer: ‘Het is niet omdat een boek gemakkelijk wegleest, dat het een goed boek is. Het moet ook nog ergens over gáán. Neem bijvoorbeeld de nieuwe Verhulst. Ik beleef daar plezier aan, maar daarom is het nog geen goed boek. Een boek kan een wereldbeeld of een interessante karakterschets bevatten, een unieke stijl hebben. Af en toe mag het moeite kosten om je daartoe te verhouden. Maar het omgekeerde geldt ook: een boek is niet belangrijker naarmate het ondoordringbaarder is.’

Het uitvinden van het schrijven – over Clarice Lispector

Clarice Lispector schrijft in De ontdekking van de wereld alsof ze het schrijven per zin, of per woord, uitvindt. Ik ben nu al vier dagen bezig in dit nieuwe deel van privé-domein en ik ben op bladzijde 160. Toch heb ik het idee dat ik al drie jaar met het boek leef. Bij Lispector lopen denken en schrijven in elkaar over; denken, schrijven en leven. Het is een boek waarin alle vervelende eigenschappen van de auteur (koketterie, bewust-onwetend proberen te zijn) gewoon zijn blijven staan, zonder dat ze gaan tegenstaan.

Hollands Maandblad 2016/12 – met mijn bijdrage

Deze week – net op tijd voor de donkere dagen – verschijnt Hollands Maandblad 2016/12. Het is een rijkgevulde editie, met werk van onder meer Delphine Lecompte, Arnon Grünberg, Frans Stüger, Maarten Doorman, Willem Thies en Thomas Heerma van Voss. Op de website van het blad is het begin van mijn verhaal ‘Brief aan jou’ te lezen. Als altijd verzorgt hoofd- en enige redacteur Bastiaan Bommeljé de boetepreek: ‘Wij hebben zelf een einde gemaakt aan geletterdheid en belezenheid als instrumenten van sociaal-culturele verheffing. En daarvoor gaan we een hoge prijs betalen.’

Dit lied met rijmend toebehoren is de triestheid aangeboren – over Boudewijn Büch

Voor Staalkaart (een blad dat helaas ophoudt te bestaan, wegens dicht-draaiing van de subsidiekraan, schreef ik een artikel over Boud, het verzamelde leven van Boudewijn Büch, een biografie door Eva Rovers.

Boudewijn Büch (1948-2002) was charmant, iets anders kun je na het lezen van deze biografie niet concluderen. Ook biografe Eva Rovers heeft zich laten inpakken door de boekenwurm, reis- en rijstleider, wat resulteerde in een levensverhaal dat meer wegheeft van een hagiografie dan van een doorwrochte biografie.

Fons Geraets en Toon Hermans in 1996

Wat is erger dan een geboren Limburger zijn? Een Limburger die niet meer in Limburg woont zijn. Of erger: een Limburger zijn die niet meer in Limburg kan wonen, omdat hij zich vrijwillig aan de diaspora heeft overgegeven. Dat dacht ik toen ik gisteren luisterde naar het niet eerder volledig uitgezonden interview dat Fons Geraets (een Limburgs radio-icoon) twintig jaar geleden had met Toon Hermans, ook zo’n exil-Limburger die in Holland verzeild was geraakt. Met een eeuwige heimwee en een tergende, uit het Thuisland meegesleepte sentimentaliteit tot gevolg; een heimwee en een sentimentaliteit die het werk van Hermans overigens gunstig beïnvloedden. Soms is het goed om iets kwijt te raken.

Bel ik u wakker, beste man? Over A. Moonen

De schrijver A. Moonen wás iemand, toen ik mijn carrière als lezer begon. Zijn boeken verschenen bij De Bezige Bij en hoewel ze geen grote verkoopsuccessen waren, werden ze druk besproken en was de schrijver regelmatig in het openbaar te bewonderen, op de radio, de televisie (hij werd wereldberoemd in Nederland na een optreden in R.U.R. van Jan Lenferink) en in de toen nog veelgelezen weekbladen HP/DeTijd en Vrij Nederland. De auteur deed in zijn boeken en in interviews verslag van zijn particuliere universum, waarin eenzaamheid, seksuele aberraties en een niet te beteugelen gekte de boventoon voerden.