Neurotisch lezen

Gisteravond las ik het eerste boek van Die Leiden des jungen Werthers. Niet omdat ik een aanval van cultuur had, maar omdat Roland Barthes regelmatig naar het boek verwijst in zijn studie Uit de taal van een verliefde en die ben ik aan het herlezen omdat ik wil weten of Barthes de tand des tijds heeft doorstaan, voor mij (en het antwoord is: deels). Omdat ik voor mijn nieuwe roman ook iets wil weten over Franz Schubert bladerde ik tussen de bedrijven door in Schubert, de biografie van Hans J. Fröhlich. Een moeizaam boek, want Fröhlich wil alle zinnen die hij schrijft tot de nok toe vullen met zijn kennis en hij hanteert een Duitse slopersstijl die alleen bij grootheden als Johann Wolfgang von Goethe of Thomas Mann wel fijn is.

Advertentie

Bemelen is heel de wereld

Op 28 juni was de documentaire Bewakers van Bemelen van Hans Heijnen op NPO2. Mijn Limburgse hart sprong op tijdens het kijken. Een documentaire over een Limburgs dorp dat langzaam maar zeker van karakter verandert, iets waar de ouder wordende oorspronkelijke bewoners onder lijden. Het leek wel over mijn geboortedorp Leveroy te gaan en daarom ook over alle kleine gemeenschappen die dreigen te verdwijnen. Veel dorpen in Limburg (en de rest van Nederland) zijn ten onder aan het gaan en het sociale weefsel is overal beschadigd en niet meer in de oude staat te herstellen.

Providence

Peter Abelsen raadde me de film Providence aan, van Alain Resnais. Ik herinnerde me L’Année dernière à Marienbad en had er niet meteen haast mee. Toen hij aandrong, zat er niets anders meer op. Ik zou de film gaan zien. Gelukkig maar. Het is namelijk een meesterwerk, althans, voor zover ik dat kan beoordelen vind ik het, gelet op alle films die ik heb gezien, en dat zijn er nog steeds niet idioot veel, een meesterwerk. Niet zozeer om hoe er is gefilmd of om het verhaal dat via beelden wordt opgeroepen, maar om de dingen die ik tijdens het kijken zelf overdacht.

Interessante tijden

Terwijl elke patriot of nationalist op dit moment voor fascist wordt uitgescholden door verlichte EU-gelovigen, strijden nationale voetbalelftallen in Frankrijk om de Europese titel. Het is een van die onoplosbare paradoxen die het leven, hoewel ingewikkeld, interessant maken. ‘Ik wens u interessante tijden toe,’ zo luidt de Chinese verwensing, in al haar ondoorgrondelijke subitiliteit. Dat Engeland werd uitgeschakeld door IJsland is in dit verband een vorm van poetic justice. Als Groot-Brittannië onafhankelijk weet te blijven en de rug recht houdt, kan het over een jaar of tien net zo welvarend zijn als IJsland, het vredigste land op aarde.

Vroege veerboot

Om kwart voor zeven is het niet heel druk op de veerboot van Vlieland naar Harlingen. Wat verdwaalde wandelmannen en een enkel gezin. Een motorrijder in een leren pak dat hij toch maar mooi voor dag en dauw heeft weten aan te trekken. Een oude vrouw die een hele zak broodjes leeg eet. Je kunt rustig aan de achterkant gaat zitten en Vlieland zien verdwijnen; en daarna mijmer je wat op de bewegingen van het water. Suzanne dacht dat ze zeehonden zag, maar die bleken na een seconde of tien te kunnen vliegen.

Volksaard * Europa * Sontrop

Algemene uitspraken over een bepaalde ‘volksaard’ doen is onzinnig, maar zet honderd Hollanders bij elkaar op een terras en er ontstaat een leven als een oordeel. Op het terras van Het Posthuys was dat gisteren niet anders. Alleen de twee Engelse toeristen waren in staat om op beschaafd volume te bestellen en te converseren; het is daarom ook terecht dat die mensen niets meer met ons te maken willen hebben. Toen ik Suzanne van mijn observatie op de hoogte bracht, zei ze: ‘Het waren geen Engelsen, het waren Duitsers.’ Voor dit verhaal maakt dat niets uit.

De nieuwe vriend

Op Vlieland trekken om vijf uur ’s middags groepjes oude vrouwen, arm in arm, van west naar oost over het eiland. Ze komen van het strand of ze waren in de omgeving van Het Posthuys. Giechelend, want ze hebben een glaasje wijn gedronken, zijn ze onderweg naar het avondmaal. Ze vullen de Dorpsstraat met hun gekwetter.

Het oog op de horizon

Dit stukje wordt geschreven op de veerboot van Harlingen naar Vlieland. Het is mooi weer, dat wil zeggen: mooi weer als je van grijze wolken houdt. Ik hou van grijze wolken. Meeuwen hangen, wiegend op de thermiek, boven het Moederschip Vlieland, want zo heet deze veerboot. Net kwam de Liquenda uit Urk ons tegemoet. Een christelijke vissersboot.

Gewoon meteen dood

In het nieuwe boek dat ik ga schrijven (en grotendeels al geschreven heb), speelt een violist de hoofdrol. Maanden heb ik gedacht dat hij aan het eind zou sterven – en het boek schoot maar niet op. Tot ik een paar dagen geleden op het lumineuze idee kwam om hem gewoon in het eerste hoofdstuk al de das om te doen. Waarom wachten tot het laatste hoofdstuk, als je iemand al meteen dood kunt laten gaan? Ineens ‘klopte’ alles. Het materiaal dat ik heb, kan ik herschikken. En de rest, na hoofdstuk 1, is flashback.

‘Dat moet je zó doen’

Twee huizen naar links woont een meisje van een jaar of negen dat op voetbal zit. Ze is er vrij goed in. Op de groenstrook hier tegenover speelt ze soms met haar stiefbroertje. Die kan er helemaal niks van. Ze ondergaat dat geduldig, al kan ze haar ergernis soms niet verbergen. ‘Dat moet je zó doen.’ En dan legt ze de bal, na hem een paar keer hoog te hebben gehouden, heel mooi voor hem neer. Hij trapt er vervolgens in de meeste gevallen overheen.