Henk Hoeks (1947-2017)

Zondag 29 januari is Henk Hoeks in zijn woonplaats Nijmegen overleden. Hoeks was vanaf 1971 een van de spilfiguren en lange tijd fondsredacteur van de Socialistiese Uitgeverij Nijmegen, later Socialistische Uitgeverij Nijmegen en meestal kortweg SUN. Hij is op een paar maanden na 70 jaar geworden, wat op zichzelf al een klein mirakel mag worden genoemd: Hoeks leed al meer dan 25 jaar aan een ernstige longkwaal. Wie zich hem herinnert, hoort in gedachten de merkwaardige mengeling van piepende en blazende geluiden, die zijn aanwezigheid overal begeleidde.

Ik maakte voor het eerst kennis met Hoeks ergens aan het eind van de jaren tachtig, na een avond van het Nijmeegse literaire café. Een man die aan de lopende band sjekkies rookte ondervroeg mij aan de bar van O42 over mijn literaire voorkeuren en mijn afkomst. Of ik, als Limburger, wist wie Pé Hawinkels was. Dat wist ik. Nadat ik mij minder lovend had uitgelaten over een boek over het leven van Hawinkels, Moet dit een wereldbeeld verbeelden (een van de mooiste boeken die ooit aan de nagedachtenis van een schrijver zijn gewijd), ik was nog jong en meende overal een afwijkende mening over te moeten hebben, stelde ik de man een wedervraag. Of hij dat boek ook kende. ‘Jazeker, ik heb dat rotboek namelijk uitgegeven,’ zei hij.

Dat was het begin van een soms vriendschappelijk contact, al heb ik Henk altijd eerder als een leermeester dan als een vriend gezien. Soms mocht ik ‘klusjes’ doen voor zijn literaire fonds, een enkele keer werd ik bij hem thuis ontboden, en een paar keer heb ik de eer gehad door hem in een museum te worden rondgeleid. Zijn verhalen over de kunstgeschiedenis droegen enige zalen ver, zodat ook de andere bezoekers er optimaal van konden profiteren. Henk liet zich door niets of niemand, zelfs niet door hem fotograferende Japanners, uit het veld slaan.

In 1993 was ik mee uitgenodigd naar Brussel, want een van Henks fondsauteurs, Eric de Kuyper, was genomineerd voor de NCR-Prijs. Deze reis zal ik nooit vergeten. Henk, die een jaar eerder een zware operatie aan zijn longen had ondergaan, was onvermoeibaar. Tijdens het diner vooraf, tijdens de uitreiking, tijdens de nazit en daarna in een café waarvan ik me de naam niet herinner. Omdat we samen in één kamer sliepen (in verschillende bedden, overigens) werd ik tot Henk eindelijk in slaap viel, om een uur of vier, hij was inmiddels gekleed in zijn pyjama, onderhouden over de grondslagen van De Kuypers oeuvre, de semiotiek in het algemeen en het uitgeefvak in het bijzonder. Drie uur nadat ik in slaap was gevallen, werd Henk alweer wakker. ‘Laten we maar vast gaan ontbijten,’ zei hij, ‘dan kunnen we zo een stadswandeling maken.’ Ik ben zelden zo moe geweest als na die dagen.

Zijn conditie was enorm. Toen hij in 1992 was geopereerd, bezocht ik hem in het ziekenhuis. Hij vertelde hoe ze hem eerst overdwars hadden open gezaagd, daarbij enige ribben in tweeën delend, waarna er een substantieel deel van een van zijn longen was weggehaald. Toch lachte hij alweer, die lach die het midden hield tussen een hoestbui en de lach van Adèle Bloemendaal.  ‘Wil je mijn wond zien?’ vroeg hij na afloop van zijn relaas. Ik wilde me niet laten kennen en zei ja. Wat ik toen zag, durf ik nu nog nauwelijks in herinnering te brengen. Het was imposant.

Maar het meest imposant was toch Henk zelf. Hij is een van de meest belezen mensen die ik ooit tegen ben gekomen; belezen én in staat om met wat hij las zijn eigen leven te stofferen. Voor de auteurs met wie hij werkte ging hij door het vuur, en niet alleen omdat ze aan de SUN verbonden waren. De boeken die hij, als intensief mee-lezende redacteur richting een publicatie leidde, vormden een weerslag van de kennis die hij in de loop van de jaren had verzameld. Ze waren een verspreid zelfportret van een ‘letterknecht’ die heel erg zal worden gemist.

Foto: Uitgever Henk Hoeks en schilderes Emmy Eerdmans, Flickr-pagina van Gijsbert van der Wal.